Działka przyzagrodowa, gospodarstwo prowadzone Indywidualnie przez rodzinę członka spółdzielni produkcyjnej lub pracownika PGR. Dz.p. składa się z ziemi ornej, przydomowego ogrodu, terenu zajętego pod zabudowania i pogłowia zwierząt gospodarskich. Zgodnie z przeznaczeniem dz.p. powinna spełniać rolę uzupełniającą w zaspokojeniu potrzeb życiowych członka spółdzielni, których nie może zapewnić w pełni gospodarka zespołowa. Wielkość działki, a więc jej obszar i liczbę poszczególnych gatunków zwierząt, określają statuty spółdzielni produkcyjnych, obowiązujące w danym typie spółdzielni i w danym kraju. W Związku Radzieckim wielkość dz.p. Jest różna w poszczególnych rejonach. Przy tym samym więc typie statutu, zależnie od charakteru produkcyjnego gospodarstwa kołchozowego i warunków, w jakich ono Istnieje, wielkości dz.p. mogą być różne. Obszar działki we wszystkich krajach socjalistycznych nie przekracza z reguły 1 ha powierzchni ogólnej. W Polsce np., wg obowiązujących zasad statutowych, obszar dz.p. nie może przekraczać 0,6 ha użytków rolnych. Występują także przypadki uzależniania przez zarządy spółdzielni produkcyjnych wielkości dz.p. od udziału rodziny członka spółdzielni w pracach gospodarstwa zespołowego. Zjawiska takie mają miejsce w rejonach uprzemysłowionych. Jeśli więc w gospodarstwie zespołowym pracuje dwóch członków rodziny, np. mąż i żona, to mają prawo do dz.p. o pełnym obszarze przewidzianym przez statut. Jeżeli natomiast jedno ze współmałżonków pracuje stale poza spółdzielnią, to obszar działki zmniejsza się o połowę. W Polsce liczebność pogłowia zwierząt, pozostającego w indywidualnym posiadaniu członków spółdzielni produkcyjnej, uzależniona Jest od stopnia uspołecznienia produkcji zwierzęcej, określonej przez statut. Ze względu na występujące dwa typy spółdzielni — prowadzące i nie prowadzące zespołowej produkcji zwierzęcej — automatycznie najliczniejszym pogłowiem przyzagrodowym dysponują członkowie spółdzielni prowadzący wyłącznie zespołową produkcję połową. W tych spółdzielniach cały inwentarz produkcyjny pozostaje w indywidualnym użytkowaniu. W spółdzielniach z uspołecznioną produkcją roślinną i zwierzęcą przepisy statutowe regulują liczebność pogłowia przyzagrodowego do 2 szt. bydła na rodzinę spółdzielczą oraz określają liczbę trzody chlewnej, owiec i drobiu. W 1971 pogłowie bydła na dz.p. stanowiło 16,9% ogółu pogłowia spółdzielczego, 47,8% pogłowia trzody chlewnej i 23% owiec. W miarę rozwoju budownictwa inwentarskiego rola dz.p. w produkcji zwierzęcej gospodarki spółdzielczej będzie spadać, np. na przestrzeni lat 1966— 71 pogłowie bydła w spółdzielniach wzrosło o 74%, natomiast pogłowie na dz.p. zmniejszyło się o 20% Dz.p. dostarcza zrzeszonym rodzinom artykułów roślinnych i zwierzęcych niezbędnych do codziennego użytku, jak warzywa, owoce, ziemniaki, mleko, jaja, mięso. Niezależnie jednak od tego dz.p. ma charakter towarowego gospodarstwa, gdyż oprócz zaopatrzenia rodziny, wiele artykułów, zwłaszcza zwierzęcych, dostarcza na rynek.
