Monopol naturalny, występuje w dziedzinach, w których warunki produkcji nie pozwalają na poważne jej rozszerzenie ze względu na rzadkość jednego z czynników produkcji; m. in. występuje wszędzie tam, gdzie jeden z czynników produkcji jest niepomnażalny (specjalne warunki glebowo-klimatyczne, rzadkie bogactwa mineralne), a zapotrzebowanie na dany produkt jest duże. Rezultatem m.n. jest z reguły ustalenie wysokich cen równoważących ograniczoną podaż z dużym popytem; cena taka zawiera w sobie element renty monopolowej i może nawet wielokrotnie przewyższać koszty produkcji. Niezbędnym warunkiem realizacji korzyści z m.n. jest ograniczenie konkurencji po stronie sprzedawców i brak monopolizacji po stronie nabywców; ograniczenie to powoduje, że większość m.n. występuje w gałęziach wytwarzających artykuły konsumpcyjne (np. szampan, perły naturalne). Próby utrzymania m.n. w gałęziach pracujących dla zmonopolizowanych odbiorców rodzą ostrą konkurencję substytutów lub — w przypadku rzadkich minerałów — uruchomienie szerokiej akcji poszukiwań prowadzącej do wykrycia nowych złóż; w ten sposób np. przełamany został m.n. kauczuku, rud uranowych (przez wykrycie złóż w wielu krajach). Ceny w tych dziedzinach zbliżają się do zwykłych cen monopolowych, z tym że ograniczenie podaży pozwala na bardzo wysoki stopień monopolizacji. W tym przypadku utrzymanie wysokiego poziomu cen tych produktów wynika już nie tyle z m.n., ile z siły zrzeszeń monopolistycznych, kontrolujących produkcję.
