Taryfy komunalne, urzędowo ustalone i podane do publicznej wiadomości wykazy cen towarów i usług przeznaczonych na zaspokojenie podstawowych, powszechnych i w zasadzie codziennych potrzeb ludności w osiedlach miejskich i wiejskich, stosowane przez przedsiębiorstwa komunalne, zarówno użyteczności publicznej (zakłady komunikacyjne, wodociągi i kanalizacje, elektrownie oraz gazownie), jak i pozostałe (taksówki, hotele, pralnie i farbiarnie, zakłady kąpielowe, zakłady pogrzebowe itp.). T.k. są narzędziem polityki gospodarczej organów władz komunalnych (rad narodowych — w krajach socjalistycznych, samorządu terytorialnego — w krajach kapitalistycznych), za pomocą którego oddziałują na warunki bytowe ogółu mieszkańców, na kształtowanie się dochodów budżetowych organów komunalnych, a nawet na wzrost gospodarczy podległego im terenu; mogą być również wykorzystywane do osiągnięcia ustalonych zadań społecznych, kulturalnych, politycznych i in. Z punktu widzenia przydatności t.k. jako narzędzia polityki gospodarczej należy rozróżnić t.k. przedsiębiorstw użyteczności publicznej Oraz t.k. pozostałych przedsiębiorstw komunalnych. W przedsiębiorstwach użyteczności publicznej jako posiadających monopolistyczną pozycję na rynku, praktyczną niemożliwość magazynowania wytwarzanych towarów lub usług, bardzo wysokie koszty stałe i niskie koszty zmienne (bezpośrednie na jednostkę produkcji), przy charakterystycznych dużych wahaniach cyklicznych konsumpcji w ciągu doby — osiągnięcie optimum eksploatacyjnego jest możliwe jednocześnie może być bardzo skutecznym narzędziem polityki społeczno-ekonomicznej władz komunalnych. W praktyce przedsiębiorstw użyteczności publicznej spotyka się następujące t.k.: 1. ryczałtowe — np. tramwajowy bilet przy zastosowaniu właściwego zróżnicowania cen. T.k. w przedsiębiorstwach użyteczności publicznej nadają się zatem szczególnie do tzw. podwójnego zróżnicowania cen dla konsumentów, tzn. przez dostosowanie ich: 1. do siły nabywczej i gustów poszczególnych grup konsumentów, zasługujących na wyodrębnienie ze względów ekonomiczno-społecznych; 2. do rzeczywistej konsumpcji indywidualnego odbiorcy przez stosowanie niższych cen w miarę wzrostu zużycia, co jest zgodne z malejącymi kosztami własnymi przedsiębiorstwa. Podwójne zróżnicowanie cen w t.k. przedsiębiorstw użyteczności publicznej stanowi zatem niezbędny warunek do osiągnięcia , ekonomicznego i technicznego optimum eksploatacyjnego przedsiębiorstwa, a jednomiesięczny, ryczałtowa opłata za elektryczność, gaz i wodę; 2. jednostkowe (ilościowe, licznikowe) — np. za jednorazowy przejazd, za 1 kWh, 1 m3 gazu lub wody; 3. dwuczłonowe składające się z opłaty stałej, odpowiadającej zaangażowaniu przez odbiorcę części mocy produkcyjnej przedsiębiorstwa i opłaty zmiennej, obliczanej za rzeczywistą konsumpcję; 4. trój członowe — różniące się od poprzednich dodatkowym członem stałym (ryczałtem) za koszty związane z siecią przewodzącą energię z wytwórni do odbiorcy. Należy podkreślić, że dopiero poczynając od t.k. dwuczłonowych istnieje możliwość stosowania wspomnianego podwójnego zróżnicowania cen, przy czym w miarę wzrostu konsumpcji danego odbiorcy stosuje się wzrastające rabaty od całej konsumpcji (t.k. drabinkowa) lub pobiera coraz niższą cenę w poszczególnych strefach konsumpcji (t.k. strefowa); w elektrowniach stosuje się często również taryfy blokowe jako formę pośrednią między taryfą dwuczłonową a licznikową. T.k. w pozostałych przedsiębiorstwach komunalnych z przyczyn technicznych i warunków korzystania z ich usług nie mogą być oparte na zasadzie podwójnego zróżnicowania cen (chociaż mogą przewidywać pewne jednolite ulgi dla niektórych grup odbiorców), dlatego zakres ich wpływu jako narzędzia polityki ekonomiczno-społecznej jest znacznie bardziej ograniczony.
