Ergonomia

Ergonomia, zbiór nauk ścisłych zastosowanych do badania pracy ludzkiej w celu opracowania podstaw przystosowania pracy do człowieka i człowieka do pracy (zawodu). E. powstała w czasie II wojny światowej, kiedy okazało się, że skonstruowano i wyprodukowano wiele typów broni, zwłaszcza samolotów, trudnych do obsługiwania. Trudności wynikały ze zbyt dużej liczby zegarów, wskaźników, liczników, dźwigni itp., a częste pomyłki w obsłudze skomplikowanych urządzeń były przyczyną katastrof. Rozwiązaniem tych problemów zajęły się zespoły różnych specjalistów, zwłaszcza psychologów, fizjologów, antropometrów, lekarzy i inżynierów, które nazwano zespołami ergonomicznymi. Badania ergonomiczne w dalszym ciągu są rozwijane i szeroko stosowane w konstrukcji pojazdów międzyplanetarnych, lotnictwie i w przemyśle zbrojeniowym. Szybki postęp techniczny, budowa złożonych obrabiarek, maszyn, linii automatycznych, elektronicznych maszyn cyfrowych itp. wymagały takiego przystosowania ich konstrukcji do psychofizjologicznych możliwości człowieka, która zapewniałaby jednocześnie najwyższą wydajność i dobre warunki pracy. W układzie człowiek—maszyna należy prawidłowo podzielić zadania przeznaczone dla maszyny i człowieka, pamiętając o tym, że w nowoczesnych rozwiązaniach konstrukcyjnych coraz częściej czynnikiem ograniczającym staje się człowiek. Każda reorganizacja procesów produkcyjnych i projektowanie stanowisk roboczych wymagają stworzenia warunków ergonomicznych, zapewniających nie tylko minimum wygody, ale również estetykę miejsca pracy. Zespoły ergonomiczne przeprowadzają badania zarówno nowych, jak i już eksploatowanych urządzeń w celu ustalenia nieodzownych kierunków usprawnień. Z tego punktu widzenia rozróżnia się e. koncepcyjną i e. korekcyjną. E. koncepcyjna zajmuje się analizą i projektowaniem nowych wyrobów, stanowisk roboczych, budynków itp. i jest prowadzona przez zespoły ergonomiczne w biurach projektowych, instytutach, nowoczesnych zakładach produkcyjnych. E. korekcyjna natomiast zajmuje się modernizacją i usprawnieniem istniejących maszyn, organizacją stanowisk roboczych i odcinków produkcyjnych, stanem bhp, humanizacją pracy. W Polsce działa Polski Komitet Ergonomii i Ochrony Pracy NOT.