Międzypaństwowe umowy gospodarcze, wszelkie porozumienia natury formalnej zawierane między dwoma lub więcej państwami w sprawach gospodarczych; stanowią część polityki gospodarczej, a zwłaszcza część zagranicznej polityki gospodarczej poszczególnych krajów. Jest to tzw. konwencyjna albo umowna polityka gospodarcza. M.u.g. stanowią jednocześnie część ogólnej państwowej polityki zagranicznej. W rozwoju międzynarodowych stosunków gospodarczych wytworzyło się wiele rodzajów m.u.g.; można je podzielić najogólniej na umowy handlowe, finansowe, osiedleńcze, morskie, komunikacyjne. Wymienione kwestie niekoniecznie muszą być regulowane przez odrębne umowy międzypaństwowe; mogą stanowić jedynie odpowiednie klauzule w obszerniejszych, bardziej ogólnych umowach (mogą np. istnieć klauzule regulujące zasady wymiany handlowej, klauzule osiedleńcze, komunikacyjne, morskie). Z punktu widzenia liczby uczestniczących państw, m.u.g. dzielą się na; dwustronne — gdy uczestniczą w nich dwa państwa, wielostronne — gdy uczestniczy w nich więcej państw. Umowy handlowe — są najstarszym typem m.u.g.; początkowo przedmiotem ich była ochrona osoby kupca i jego ładunku; w miarę rozwoju wymiany międzynarodowej w kapitalizmie punkt ciężkości przenosi się na zabezpieczenie warunków eksportu towarów krajów kapitalistycznych. W stosunkach gospodarczych krajów socjalistycznych umowy handlowe stanowią podstawową formę planowej współpracy gospodarczej. Do najważniejszych rodzajów umów handlowych należą: wśród umów dwustronnych — traktaty i konwencje handlowe, układy handlowe, porozumienia i protokoły handlowe. Traktat handlowy jest podstawową wieloletnią umową gospodarczą regulującą w sposób ogólny całokształt stosunków gospodarczych między krajami zawierającymi umowę. Konwencja handlowa ma podobny charakter, ale zawierana jest w mniej uroczystej formie. Układ handlowy reguluje jedno lub kilka istotnych zagadnień między państwami, może istnieć np. układ taryfowo-celny, układ kontyngentowy, umowa o wzajemnych dostawach towarowych (w krajach socjalistycznych). Porozumienie handlowe reguluje najczęściej węższą grupę problemów spornych, podobnie jak protokół handlowy. Protokół handlowy może być także załącznikiem do obszerniejszej umowy lub jej uzupełnieniem; może także przygotowywać podstawę wzajemnych rokowań, zawierając pisemne potwierdzenie zasad i warunków, na jakich strony gotowe są rozpocząć rokowania. Traktaty, konwencje i układy handlowe wymagają do swojej ważności ratyfikowania ich przez przedstawicielstwa narodowe. Natomiast porozumienia i protokoły handlowe nie wymagają na ogół ratyfikacji; mogą więc dotyczyć spraw mniej ważnych. Umowy handlowe wielostronne są nową formą rozwiniętą w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat, a zwłaszcza po II wojnie światowej. Znane są umowy w sprawach ogólnych zasad polityki handlowej i o wzajemnych obniżkach celnych, umowy w sprawie utworzenia unii celnych i umowy o integracji gospodarczej, międzynarodowe porozumienia towarowe — stanowiące próbę ustabilizowania warunków produkcji, eksportu i cen określonych towarów surowcowych. Umowy finansowe — zrodziły się w kapitalizmie po załamaniu się systemu wymiany wielostronnej i międzynarodowego systemu waluty złotej oraz w wyniku zaburzeń w międzynarodowym prywatnym obrocie kapitałowym; dzielą się w zasadzie na umowy płatnicze i kredytowe. Umowy płatnicze regulują zasady rozrachunków między państwami z tytułu wzajemnych obrotów. Rozróżnia się dwustronne i wielostronne umowy płatnicze. Umowy płatnicze dwustronne opierają rozliczenia między państwami bądź na zasadzie dopuszczającej ograniczony transfer dewiz (do wysokości określonej w umowie) i regulowanie powstałych sald w złocie, bądź na zasadzie clearingu, nie dopuszczającego transferu dewiz i złota, a przewidującego regulowanie w walutach własnych wzajemnych zobowiązań importerów i eksporterów za pośrednictwem określonych banków. Umowy płatnicze wielostronne stanowią bądź próby uruchomienia międzynarodowego systemu pieniądza kierowanego (Międzynarodowy Fundusz Walutowy), umożliwiającego wielostronność obrotów w skali światowej, bądź starają się zapewnić ograniczoną wielostronność obrotów na określonym obszarze (Europejska Unia Płatnicza;Bank Międzynarodowy Współpracy Gospodarczej). Umowy kredytowe są podstawą udzielania państwowych pożyczek zagranicznych z chwilą przejęcia przez państwa kapitalistyczne roli pożyczkodawcy. Kredyty te zastępują częściowo, a częściowo uzupełniają prywatne międzynarodowe obroty kapitałowe. Oprócz umów dwustronnych znane są w kapitalizmie próby uruchomienia za pomocą umowy wielostronnej międzynarodowej instytucji kredytowej (Bank Międzynarodowy Odbudowy i Rozwoju Gospodarczego). W gospodarce socjalistycznej umowy kredytowe stanowią formę kredytu międzynarodowego, udzielanego na podstawie dwustronnej. Utworzony w 1970 Bank Międzynarodowy Inwestycyjny RWPG stanowi podstawę kredytu międzynarodowego udzielanego w trybie wielostronnym. Umowy osiedleńcze — zrodziły się w kapitalizmie i dotyczą traktowania obywateli jednego kraju, wykonujących czynności gospodarcze na terytorium innego państwa. Powszechnie przyjęła się zasada traktowania narodowego (tj. takiego jak własnych obywateli). Układy osiedleńcze nie dotyczą spraw emigrantów (emigracji ekonomicznej), które regulowane są odrębnymi układami emigracyjnymi. Umowy morskie — dotyczą traktowania statków jednych państw w portach państw drugich. Przyjęła się powszechnie zasada traktowania narodowego. Czasami uzupełnia się ją klauzulą największego uprzywilejowania. Wyłączone od tych zasad są rybołówstwo i żegluga przybrzeżna.
