Mnożnik, współczynnik określający „rozmiary krańcowego wpływu, jaki wywiera zmiana jednej wielkości ekonomicznej na drugą, której ta pierwsza jest składnikiem” (O. Lange). Autorem, który pierwszy wprowadził pojęcie m. do teorii ekonomicznej, jest R. F. Kahn. Teoria m. wskazuje, że w okresie depresji gospodarka kapitalistyczna ma dwie drogi powiększania popytu globalnego: przyrost wydatków na inwestycje lub spożycie zbiorowe oraz zwiększenie krańcowej skłonności do konsumpcji. W teorii wprowadza się zwykle rozróżnienie między inwestycjami autonomicznymi i indukowanymi (pobudzonymi). Do pierwszych zalicza się inwestycje spowodowane przede wszystkim przez działalność gospodarczą państwa, przyrost ludności oraz postęp techniczny. Te właśnie inwestycje wywołują reakcje mnożnikowe. Inwestycje pobudzone są pochodnym rezultatem inwestycji autonomicznych i one właśnie wywołują reakcje przyspieszenia (akceleracji). Proces kumulatywnego powiększania (zmniejszania) popytu na środki spożycia na skutek impulsu w postaci powiększania (zmniejszania) wydatków na inwestycje lub spożycie może mieć miejsce jedynie w rozwiniętej gospodarce kapitalistycznej. Teorii m. nie można więc stosować do analizy gospodarki krajów jeszcze nie rozwiniętych, w których powszechnie odczuwa się brak wyposażenia kapitałowego. W takiej sytuacji zwiększony popyt nie wywoła zwiększenia produkcji dóbr konsumpcyjnych. Nie można również mówić o działaniu m. w gospodarce socjalistycznej, gdzie istniejące zdolności produkcyjne są w pełni wykorzystywane, a odpowiedni stosunek między produkcją środków produkcji a produkcją środków spożycia jest regulowany za pomocą planu gospodarczego. Teoria m. nie przedstawia również żadnej wartości w analizie długookresowej, wyjaśniającej przyczyny wzrostu badanej gospodarki. Teoria m. ogranicza się ponadto do suchego stwierdzenia, że efekt działania m. zależy od rozmiarów tzw. skłonności do konsumpcji. Przemilcza natomiast, że wielkość ta jest ilościowym wyrazem panujących w danej gospodarce stosunków produkcji i wynikającej z nich struktury klasowej społeczeństwa. Zob. też: przyspieszenia zasada i cyklów koniunkturalnych teorie.
